ÖN ÇAPRAZ BAĞ TAMİRİ

Giriş

Ön çapraz bağ, dizi sabitleyen önemli bağlardan biridir. Bu bağ, femuru tibia ya bağlayan ve dizin tam ortasında yer alan güçlü bir halat yapısındadır.

Bu bağ koptuğunda iyileşmez ve sıklıkla dizde instabilite hissine neden olur.

Ön çapraz bağ ameliyatı artroskopik cerrahinin avantajları sayesinde sıklıkla gerçekleştirilen bir cerrahi ameliyattır ve minimum kesi izi ve düşük komplikasyon oranına sahiptir.

İşlev

Ön çapraz bağ, dizi sabitleyen önemli bağlardan biridir. Bu bağ, tibianın( kaval kemiği) femur (kalça kemiği) üzerindeki hareketlerini dengeler. Bu kemikler arasındaki dengesizlik durumu instabilite olarak adlandırılır ve hasta, bu durumun farkındadır.

Bazen menisküs, eklem kıkırdağı ve diğer bağ dokular da aynı anda zedelenebilir ve ameliyat sırasında bunların her birinin onarılması gerekebilir.

Yaralanma Öyküsü

Birçok zedelenme spor sırasında çapraz bağın diz içinde dönmesiyle meydana gelir
Ani hareketle, darbeyle ya da biçimsizce düşme sonucu oluşabilir.
Bağ yırtıldığında çoğunlukla bir çıtlama sesiyle anlaşılır.
Birkaç saat içinde şişlik oluşur.
Genellikle dizin eklemden oynadığı hissedilir.
İlk yaralanma anlarında çoğunlukla spora kaldığı yerden devam edilemeyebilir.

İçerideki zedelenme oluştuğunda ana belirtileri instabilite ve dizin boşluğa basmasıdır. Bu genellikle hareketli sporlarla meydana gelir ama bazı durumlarda yürüyüş yaparken ya da günlük aktiviteler sırasında da meydana gelebilir.

Tanı

Sıklıkla tanı, yaralanma geçmişiyle bağlantılı olarak koyulabilir.

Muayenede diz instabilitesi kendini belli edecektir.

Eğer şüphe varsa ya da diz içerisindeki diğer yapıların da zedelenme durumu incelenecekse MRI görüntüleme de faydalı olacaktır. Zaman zaman kesin tanı Artroskopi ile sağlanabilmektedir.

Tedavi İlk Etapta;

İstirahat
Buz uygulaması
Yükseltme
Bandaj

Uzun Dönem

Bazı durumlar ameliyat gerektirmeyebilir. Bazı bireyler güçlendirme egzersizleriyle ya da atel ile de zedelenen bağ dokusunu onarabilir.

Eğer ön çapraz bağ yaralanmanız varsa sizi yoracak sporlardan uzak durmanız tavsiye edilir.

İnstabilite devamlılığında diz içerisindeki bazı yapılar önemli ölçüde zarar görebilir ve bu da erken kireçlenmeyle sonuçlanabilir.

Ameliyat Endikasyonları

Aktif bir hayat sürdürmek isteyen genç hastalar. Tehlikeli meslek gruplarında olanlar: polis, itfaiyeciler,çatı ustaları, inşaat işçileri. Ameliyat öncesinde hareket kazanmak ve kasları güçlendirmek için fizyoterapi tedavisi tavsiye edilir.

Ameliyat

Son on yıl içinde cerrahi teknikleri önemli ölçüde gelişmiştir. Komplikasyonlar azalmış ve iyileşme süreci geçmiş zamanlardan daha hızlı bir hale gelmiştir.

Ameliyat artroskopik olarak gerçekleştirilir. Zarar gören bağ doku çıkarılır ve sonrasında kemik içi tüneller (delikler) yeni greftin uyum sağlaması için genişletilir. Eski ön çapraz bağınızın yerine gelecek olan bu greft ya hamstring tendonundan ya da patella (diz kapağı) tendonundan alınır. Her ikisinin de avantaj ve dezavantajları bulunmaktadır, bununla ilgili son karar cerrahın hangisini tercih edeceğine bağlıdır.

Yeni greft, yeni tendonun şeklini almak üzere hazırlanır.

Yeni tendon bazı aletler yardımıyla kemik içerisine sabitlenir.

Bağın kemiğe uyum sağlaması çoğunlukla 6 ay sürmektedir.

Aynı zamanda dizin geri kalan kısmı da belirgin bir şekilde görülebilmektedir ve zarar gören başka bir yer varsa onarılır.(örn.: menisküs yırtığı)

Sonrasında ameliyat bölgesi drenle kapatılır ve pansuman uygulanır.

Ameliyat sonrası

Ameliyat yatış olmadan ya da 1 günlük yatış şeklinde uygulanır.

Ağrılarınız için tablet ya da serum halinde ağrı kesici tedavi uygulanır.

Dizdeki drenler çıkarılır.

Bazen rahatlık sağlaması için atel kullanılır.

Bir fizyoterapist kontrolünde olacaksınız. Fizyoterapist size koltuk değneği kullanımına gösterip evde yapabileceğiniz basit egzersizler konusunda sizi bilgilendirecektir.

Başka bir kontrole kadar dizinizde su geçirmeyen bandaj durabilir.

Tüm ağırlığınızı bacağınıza verebilirsiniz.

10 gün boyunca anti-enflamatuar ya da aspirin kullanımından kaçının.

Mümkün olduğu kadar sık aralıklarla dizinize buz uygulayın.

Ameliyat sonrası kontrol genellikle 7-10 gün arasında olacaktır.

Fizyoterapiye birkaç gün içerisinde başlanabilir ya da ameliyat sonrası ilk kontrolünüzde planlanabilir.

Eğer ameliyat yerinizin etrafında kızarıklık, dizde ağrı ya da ateş hissiniz varsa en kısa sürede cerrahınıza başvurmalısınız.

Rehabilitasyon

Fizyoterapi, tedavinin ayrılmaz bir parçasıdır ve mümkün olan en kısa zamanda başlanması gerekir. Dizi ameliyata hazırlamak için ameliyat öncesi fizyoterapi almakta fayda vardır.Kısa vadede amaç , hareket kısıtlılığını aşmak, şişliği azaltmak ve ağırlık taşıma becerisini geri kazanmaktır.

Rehabilitasyon süreci bir fizyoterapist tarafından yürütülecektir ve bu süreçte bisiklet çevirme egzersizleri, yüzme,kas güçlendirme ve proprioseptif egzersizleri gibi aktivitelere yer verilecektir. Bisiklet egzersizine 2 ay, tempolu koşuya da 3 ay sonra başlanabilir. Greft, 6 ay sonrasında spora dayanıklı hale gelecektir.

Profesyonel sporcular 6 ay sonrasında spora başlayabiliyor ama hobi amaçlı spor yapanlar, motivasyona ve rehabilitasyon durumuna bağlı olarak 10-12 ay arasında spor aktivitelerine geri dönebiliyor.

Rehabilitasyon süreci ve ameliyatın başarısı , menisküs yırtığı, eklem kıkırdağı ve diğer bağ dokuların zarar görmesi gibi diz yaralanmalarından etkilenebilir.

Aşağıda hastalar ve fizyoterapistler için yararlı olabilecek detaylı bir rehabilitasyon protokolü yer almaktadır. Bu sadece bir rehberdir ve ağrı, çalışma koşulları ve sosyal faktörlere bağlı olarak kişiye göre değişiklik gösterebilir.

Tedavi Rehberi

Rekabete dayalı sporlara geri dönmeden önce 1 ay idman yapılmalıdır.

Beden kontağı gerektiren sporlar için hazırlık yapılmalıdır.

İdman sırasındayken koşu direnci artırılmalıdır.

Risk ve Komplikasyonlar

Komplikasyonlar çok yaygın olmasa da meydana gelebilir. Ameliyat kararını vermeden önce avantaj ve dezavantajlarını tartıp bilinçli bir şekilde karar vermeniz önemlidir.

Medikal (Anestetik) Komplikasyonlar

Tıbbi komplikasyonlar anestezik ve genel sağlık durumunuzu etkileyen komplikasyonları içerir. Neredeyse her türden tıbbi durum meydana gelebileceği için tam anlamıyla bir liste oluşturmak imkansızdır.

İlaçlara alerjik reaksiyon

Transfüzyon gerektiren kan kaybı ve transfüzyon esnasında düşük riskli bulaşıcı hastalık. Kalp krizi, felç, böbrek yetmezliği, pnömoni,mesane enfeksiyonu. Sinir hasarı ya da enfeksiyon gibi sinir bloğu komplikasyonları. Ciddi medikal problemler uzun süren sağlık problemlerine ve uzayan yatış süresi gibi durumlara neden olabilir. Aşağıda ameliyat sırasında yaşanabilecek komplikasyonlar listelenmiştir. Bunlar nadir olsa da meydana gelebilir. Birçoğu tedavi edilebilir ve uzun vadede sorun yaratmaz.

Enfeksiyon

Hemen hemen her 200 tedaviden birinde oral yolla ya da serum yoluyla antibiyotik verilir ya da çok nadiren enfeksiyonu vücuttan atmak için ameliyat yoluna gidilebilir.

Derin ven trombozu

Bunlar bacak damarlarındaki pıhtılaşmadır. Eğer pıhtılaşma meydana gelirse, tablet ya da enjeksiyon yoluyla antikoagülan tedavisine ihtiyaç duyulabilir. Çok nadiren de olsa bunlar akciğere ulaşabilir ve Pulmoner Emboli durumuna sebep olur. Bu da nefes almada zorluğa ve hatta ölüme bile sebep olabilir.

Aşırı şişlik & Morarma

Bunlar yumuşak dokulardaki kanamadan kaynaklanır ve zaman içerisinde normale döner.

klem tutukluğu

Eklem içerisindeki skar dokusu sonucu oluşabilir , gelişmiş cerrahi tekniği ve rehabilitasyonla azaltılır. Tam hareket açıklığı garanti edilmeyebilir.

Greft Zayıflığı

Normal bir çapraz bağın yıprandığı gibi greft de yıpranabilir.Yıpranma oranı yaklaşık %5 civarındadır. Eğer greft genişler ya da zedelenirse onarımı gereklilik halinde diğer bacaktaki tendonlar kullanılarak yapılabilir.

Damar veya sinirlerin hasarı

Deri altında korunması güç olan çok ince sinirler bulunur ve bunlar hasar gördüğünde bacakta bazı bölgelerde uyuşma meydana gelir. Bu genellikle zaman içinde azalır ve dizin işlevinde herhangi bir problem yaratmaz. Nadiren önemli sinir ya da damarlarda hasar meydana gelebilir ve bu da bacakta zayıflamaya yol açabilir.

Malzeme Problemleri

Bütün greftler kemiğe bazı malzemeler ( çivi, tel) kullanılarak sabitlenmektedir. Bu yarada tahrişe neden olabilir ve malzemenin sökülmesini gerektirebilir.

Donör saha problemleri

Donör saha, greftin alındığı alan anlamına gelmektedir. Genellikle ya hamstringler ya da patella tendonları kullanılır. Bu problemler, bu bölgelerde ağrı ya da şişlik şeklinde gelişir ve zamanla geçer.

Kalıcı ağrı

Özellikle diz içerisindeki diğer yapıların hasarında meydana gelebilir.

Kompleks bölgesel ağrı sendromu

Oldukça nadir bir durum olup nedeni tam olarak anlaşılamamıştır. Nedeni belli olmayan ve aşırı ağrı durumu olarak bilinir.

Özet

Ön çapraz bağ onarımı çok yaygın ve oldukça başarılı bir cerrahi işlemdir. Bu tür işlemleri sıklıkla gerçekleştiren tecrübeli bir cerrah yardımıyla hastaların %95 inde süreç başarılı olur. Bu prosedür, özellikle koşu ve kıvraklık gerektiren sporları yapmak isteyen ve aktif bir hayat tarzına sahip olmak isteyen hastalarımıza tavsiye edilir.

Yukarıda verilen bilgiler sizin için uygun olan seçenekler, işlem ve riskler konusunda sizi bilgilendirmiştir.Daha detaylı sorularınız varsa cerrahınıza danışmalısınız.