TOTAL DİZ PROTEZİ

Tanım: Total Diz Protez Ameliyatı ya da Total Diz Artroplastisi zarar gören diz eklemine protez adı verilen metal ya da plastik parçanın yerleştirilmesiyle gerçekleştirilen bir ameliyattır. Bu işlem, ağrı ve fonksiyon kaybı yaşayan ve klasik tedavi yöntemlerinden bir sonuç alamayan yaşlı hastalar için önerilmektedir. Bu ameliyatta femur (uyluk kemiği), tibia (kaval kemiği)arasına ve çoğunlukla patella (diz kapağı) üzerine plastik bir madde yerleştirilir.

Artrit: Travma (kırık), stres, aşırı kullanım, aşırı kilo, enfeksiyon, bağ dokusu hastalıkları, hareketsiz yaşam, obezite gibi nedenler zamanla artrite neden olabilir.

Artritli Diz:

Artritli dizde kıkırdak tabakası normalden daha incedir ya da tamamen kaybolmuştur. Kıkırdaktaki hasarın ve iltihabın derecesi artrit türü ve evresine göre değişiklik göstermektedir. Artritli dizde Diz kapsülü şişmiştirEklem aralığı daralmış ve düzensizleşmiştir ve bu röntgenle görüntülenebilir.Eklem çevresinde kemik çıkıntıları da oluşabilir.

Bu etkenlerin birleşimi sonucunda artritli diz tutuklaşır ve ağrı ve güçsüzlük nedeniyle aktivitelerde kısıtlanmalar meydana gelir.

Tanı:

Osteoartrit tanısı hasta öyküsü, fiziksel muayene ve röntgen görüntüleriyle belirlenir. Osteoartrit tanısı koymak için kan testine ihtiyaç duyulmamaktadır.

Ameliyatın sağlayacağı yararlar: Total diz Protez ameliyatı için vereceğiniz karar, sizin, ailenizin, cerrahınızın, hekiminizin arasında hemfikir koşullarda olmalıdır. Ameliyatı takiben artrit bulguları azalacaktır. Bunlar: yürüme, alışveriş,arkadaş ziyareti, oturup kalkma gibi bazı günlük aktivitelerinizi kısıtlayacak ciddi ağrılardır. Gece uykudan uyandıran ağrı, deformite (çarpık bacak, tutukluk gibi belirtiler de bunlar arasındadır.

Ameliyatın öncesinde muhtemelen klasik tedavi yöntemlerini denemiş olacaksınız(basit analjezikler,kilo verme, antienflamatuar ilaçlar,aktivite kısıtlama,değnekler ve fizyoterapi gibi).Bu tür yöntemler başarısız olduğunda, operasyon seçeneğinin bir kez daha gözden geçirilmesi gerekir. Total Diz Ameliyatı geçiren hastaların çoğunluğu 60-80 yaş arasındadır.Her bir hasta bireysel olarak değerlendirilir ve 20 yaşındaki genç bir hastadan ya da 90 yaşındaki yaşlı bir hastadan da iyi sonuçlar alınabilmektedir.

Cerrahi Ameliyat

Ameliyat sonrası Süreci

Uyandığınızda derlenme odasında olup size intravenöz bir sıvı veriliyor olacak. Mesanede bir kateter yerleştirilmiş olacak ve birkaç monitörle sağlık durumunuz yakından takip edilecek. Ağrılarınız olduğunda bir butonla ağrı tedavisi için verilecek olan analjezik düzeyini bir makine ile ayarlamanız mümkün olacak. Bu , hasta kontrolündeki bir analjezik cihazıdır. Ağrı durumunuz sabit bir hale geldiğinde servise çıkarılacaksınız. Operasyon sonrası süreç cerraha bağlıdır ama genellikle dreniniz 24 saat içerisinde gelecektir ve bu süreci takiben yatağın dışına çıkabilecek,dizinizi hareket ettirebilecek ve operasyondan 1-2 gün sonra yere basabileceksiniz. Hareketi kolaylaştırmak için ameliyattan 2 gün sonra sargınız bir miktar inceltilecektir. Hareketleriniz ve rehabilitasyon süreciniz bir fizyoterapist tarafından kontrol edilecektir. Solunum darlığını önlemek için derin nefes alıp eğer varsa balgam çıkarmanız önemlidir. Ortopedi cerrahınız , bacaklardaki pıhtıyı en aza indirgemek için bazı işlemler uygulayacaktır. Bunlardan bazıları şişebilen bacak koruyucusu, sıkı çoraplar ve pıhtılaşmayı azaltan enjeksiyonlar olabilir. Diz ameliyatlarının sonucu uzun vadede dizinizi ne kadar kullandığınıza bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Çoğunlukla hastanede 5-7 gün arasında kalırsınız. Sonrasında ihtiyaçlarınıza göre eve dönebilir ya da rehabilitasyona devam edebilirsiniz. Ameliyat sonrası diziniz için fizik tedaviye ihtiyacınız olacaktır. Yürüme desteği veya koltuk değneği ile taburcu olup altı hafta içerisinde baston desteğiyle ilerlemeniz mümkün. Dikişleriniz çoğunlukla eriyebilen cinsten olacaktır ama değilse yaklaşık 10 günden alınacaktır. Dizinizi bükebilmeniz zamana göre değişiklik gösterebilir ama 6 haftaya kadar 90 derecelik bir açıyla dizinizi açabilirsiniz.Hedef, 110-115 derecelik hareket kazanmaktır. Yara iyileştiğinde duş alabilmeniz mümkündür. Bacağınızın kontrolünü tam olarak kazandığınızda yaklaşık 6 hafta kadar sonra araç sürebilirsiniz. 6 haftaya kadar makul miktarda rahatça yürüyüş yapılabilir. Önceden konuşulan sporlar ve fiziksel aktivitelerin yapılabilmesi için 3 ay gerekmektedir. Eve gittiğinizde ev içerisinde ve çevresinde güvenliğiniz için bazı önlemler almanız gerekebilir. Uyku düzeninizi ve bazı alışkanlıklarınızı değiştirmeniz gerekebilir. Ameliyat sonra durumunuzu değerlendirmek için cerrahınız 6 hafta boyunca kontrollere çağıracak. Hayatınız boyunca dizlerinizi kontrol ettirmeye devam edip doktor kontrolüne gitmeyi ihmal etmemelisiniz. Bu kontroller oldukça önemlidir çünkü bazen dizinizde hiçbir problem olmasa bile, sadece X-ray cihazında görüntülenebilecek bir problem olabilir.

Enfeksiyon riski her zaman geçerli olabilmektedir. Özellikle diş ile ilgili bir işlem olduğunda ya da bakterilerin kana karışıp dizinize ulaşabileceği bir cerrahi işlem uygulandığında enfeksiyon riski geçerli olabilir. Nedeni belirsiz ağrılarınız, şişlik ya da kızarıklık olursa ve genel olarak halsiz hissediyorsanız, en kısa sürede doktorunuza danışmalısınız.

Risk ve Komplikasyonlar: Her önemli ameliyatta olduğu gibi yine bazı potansiyel riskler bulunmaktadır. Ameliyatın sağlayacağı yararlar potansiyel dezavantajlarından daha fazla olacağından sürece ameliyatla devam etme kararı mantıklı olacaktır. Sadece ameliyat öncesi bu potansiyel riskler hakkında bilgilendirilmeniz önemlidir.

Tıbbi (genel) Komplikasyonlar ya da Dize özgü bölgesel komplikasyonlar: Tıbbi komplikasyon anestezi ile ilgili durumları ve genel durumunuzu kapsayabilir. Bu bağlamda tam olarak bir sıralama yapılması mümkün değildir çünkü her türlü sağlık problemi tıbbi komplikasyona örnektir. Bunlardan bazıları şöyle sıralanabilir: İlaçlara gelişebilecek alerjiler, transfüzyon gerektiren kan kaybı ve transfüzyon sırasında gelişebilecek düşük riskli hastalık bulaşma durumu, kalp krizi, felç, böbrek yetmezliği, pnömoni, mesane enfeksiyonu, sinir bloğu enfeksiyonu ya da sinir hasarı gibi durumlar. Ciddi tıbbi durumlar uzun süreli sağlık problemlerine, uzun süreli yatışa ve nadiren de ölüme sebep olabilir.

Bölgesel Komplikasyonlar

Enfeksiyon: Enfeksiyon riski her ameliyatta bulunmaktadır. Dizde yüzeysel ya da derin olmak üzere meydana gelebilir. Enfeksiyon oranları değişiklik göstermektedir. Meydana geldiğinde antibiyotiklerle tedavi edilebilir ama ek olarak başka operasyon gerektirebilir. Çok nadiren de olsa,enfeksiyonu yok etmek için yeni protezinizin değiştirilmesi gerekebilir.

Kan Pıhtısı ( Derin Venöz Tromboz): Bunlar baldır kaslarında gelişip akciğere ilerleyebilir(Pulmoner emboli). Bunlar zaman zaman ciddi durumda olup hayati risk oluşturabilir. Baldır ağrınız ya da nefes darlığınız olursa dokturunuzu mutlaka bilgilendirmelisiniz.

Dizde tutukluk: Normalde dizinizi 100 derecenin ötesinde bükebilmeniz gerekir ama bazı durumlarda diz, beklenildiği gibi bükülemez. Bazı manipülasyonlar gerekebilir. Anestezi altında işlem uygulanarak bu problem giderilebilir.

Yıpranma: Plastik kaplama zamanla yıpranacaktır. Genellikle 10-15 yıl içerisinde değiştirilmesi gerekebilir.

Yara tahrişi ve cilt bozukluğu: Operasyon sonrası bazı sinirler zarar görecektir. Bu yüzden kaçınılmaz olarak yara çevresinde uyuşukluk olacaktır. Ama bu durum eklem işlevlerini etkilemez. Yara çevresinde ağrı da oluşabilir. E vitaminli krem ve masaj ağrıyı azaltmaya yardımcı olabilir. Bazı durumlarda dikiş ve yaralar antibiyotik ya da nadiren operasyon gerektirecek bir tepki verebilir.

Estetik Görünüm: Diz öncekinden daha farklı bir görünümde olabilir çünkü diz fonksiyonlarının iyileştirilebilmesi için diz doğru bir hizaya getirilir.

Kayma: Oldukça nadir görülen bir durumdur. Diz eklem köşeleri ya da plastik protez tibia (kaval kemiği) ya da femur la bağlantısını kaybedebilir.

Diz Kapağı Sorunları: Patella (diz kapağı) kayabilir. Bu, diz kapağının yerinden oynaması , gevşemesi ya da kırılması anlamına gelir.

Bağ doku zedelenmesi: Dizi çevreleyen bazı bağ dokular bulunmaktadır. Bu bağlar ameliyat esnasında yırtılabilir ya da sonrasında esneyip kopabilir. Bu sorunu gidermek için operasyon gerekmektedir.

Sinir ve Damarda Hasar: Nadiren sinir ve damarlar ameliyat esnasında zarar görebilir. Eğer o sırada farkedilirse onarılır ama ikinci bir operasyon gerekebilir. Sinir hasarı his kaybına ya da diz altında hareket kaybına sebep olabilir ve bu durum kalıcı olabilir.

Kemikte çatlak ve kırıklar ameliyat esnasında gerçekleşebilir, eğer düşerseniz sonrasında da meydana gelebilir. Bunu onarmak için ameliyat gerekebilir.

Ameliyat öncesi endişelerinizi Ortopedi cerrahınıza detaylıca bildirin.

Özet:

Şüphesiz ki ameliyat kimse için hoş bir durum değildir ama artriti olan hastalar için bu, eziyetli bir yaşam sürdürmek yerine yaşam kalitesini yükseltmek anlamına gelmektedir. Ameliyat , tedavi sürecinizin bir parçası olarak kabul edilmelidir. Ağrıyı rahatlatmanın yanında zarar gören eklemlerinizin güç kazanmasına yardımcı olacaktır.

Diz Protez Ameliyatı günümüzde mevcut olan en başarılı ameliyatlardan biridir. Yaşam kalitesini yükseltmek , ağrıyı azaltmak ve diz fonksiyonlarını artırmak için uygulanan verimi yüksek bir prosedürdür. Genellikle diz protezlerinin %90-95 i yaşa ve aktivite sıklığına bağlı olarak 15 yıllık bir dayanıklılığa sahiptir.

Sadece alternatif tedavi yöntemleri sonuç vermediği zaman ameliyat seçeneğine başvurulur.Bu önemli bir karardır ve aileniz, medikal danışmanınız ve cerrahınızın da fikri alınarak bu karara varılmalıdır.

Ameliyat olan hastaların neredeyse büyük bir bölümü yeni dizlerinden oldukça memnundur ama bazı durumlarda komplikasyonlar gelişebilir. Bir karar vermeden önce bunların bilincinde olmanızda fayda vardır. Eğer kararsızsanız, kendiniz için en iyisinin bu olduğuna emin olana kadar beklemenizde yarar var.